Ansichtkaart van Wercheren

Ansichtkaart_Wercheren-voor

Dit gedicht werd op 4 september 2013 onthuld in de tuin van Lily en Fried Frederix, Leuthsestraat 6, Persingen.

Ansichtkaart_Wercheren-achter

Ansichtkaart van Wercheren

Een handvol polhoeven vanuit de lucht gezien
als onbeduidende vlokken in een veld maar sterk
door hun terp, geworteld als de duizendknoopfamilie.

Vlak daarbij De Villa, Dame onder het boerenvolk.
Nadat de para’s uit de hemel waren gesneeuwd,
kwam Zij onder de vlag van Het Rode Kruis en
schreeuwde dat zo hard van dak en poort en ramen
dat men ook het witte vijftal ging ontzien.

Vuur en water sloegen gaten in dit vlakke land,
het kleinste kerkdorp werd nog kleiner maar villa
en pollen overleefden: O, Wonder van Wercheren.

Ansichtkaart_Wercheren-1

Ansichtkaart_Wercheren-2

Ansichtkaart_Wercheren-3

Ansichtkaart_Wercheren-4

Ansichtkaart_Wercheren-5

 

Uit: de Gelderlander, editie Rijk van Nijmegen, zaterdag 17 augustus 2013:

Een gedicht als een ansichtkaart

Victor Vroomkoning maakt gedicht over tuin en historie De Villa in Wercheren.

door Geert.Willems@gelderlander.nl

PERSINGEN  -  De Villa? De naam staat misschien wat protserig op de gevel van het huis aan de Leuthsestraat 6 in Persingen. Zeker, ’t is een mooi huis. “Maar het is natuurlijk geen villa”, weet ook Lily Frederix die er sinds negen jaar met haar man Fried woont. Maar in de naam zit de bijzondere historie van het huis verborgen. Thé Janssen, de man die het huis in 1936 liet bouwen, was onderwijzer aan de Sint Hubertusschool in Ooij. Zijn vader en broers waren boer en die woonden in de vijf fraaie witte terpboerderijen eromheen. Die gebouwen bepaalden het aangezicht van de buurtschap Wercheren. Een modern woonhuis met een puntdak tussen al die agrarische percelen wordt al snel een villa genoemd.
Daarom hebben de huidige bewoners die naam gehandhaafd. Sterker nog: ook de bezoektuin van 2 hectare die Lily en Fried Frederix de afgelopen negen jaar hebben aangelegd, draagt de naam: Tuin De Villa. Komend weekeinde stellen ze hun complex open voor bezoekers. Vandaag en morgen kan iedereen van 11.00 tot 17.00 uur een fraaie wandeling maken over het uitgestrekte complex. De bezoekers passeren dan de siertuin rond het huis, de moestuin met lekkernijen als pastinaak en mini-meloenen, een hoogstam boomgaard, een arboretum en een grassentuin/prairietuin, die een panorama biedt met heuvelrug, Stevenskerk en Waalbrug. Waarschijnlijk komen ze ook een enthousiaste hond tegen. Die heet ook Villa. Als extraatje is er in het tuinhuis een dubbelexpositie ingericht van houtdrukken van Vincent van Ojen en schilderijen van Milena Tlustà.

In de oorlogsjaren hebben zich rond het huis en in de weilanden dramatische gebeurtenissen afgespeeld.

In de tuin zijn  gedichten te vinden van Noud Bles en Harry van Kuyk, geschreven op doorzichtige schuttingen van glas. Zij lieten zich inspireren door de tuin van Lily en Fried en de natuurlijke omgeving. Binnenkort komt er een derde gedicht bij. Ook oud-stadsdichter Victor Vroomkoning heeft er een gemaakt met De Villa als inspiratiebron. De tuinbezoekers van komend weekeinde zullen het nog niet tegenkomen. “Victor is nu nog op vakantie en alleen de titel is bekend”, vertelt Lily Frederix. “Dat is  Ansichtkaart van Wercheren”.
Het gedicht van Vroomkoning gaat niet zozeer over de schoonheid van de tuin, maar focust meer op de bewogen historie van De Villa. Met name in de oorlogsjaren hebben zich rond het huis aan de Leuthsestraat en de weilanden eromheen dramatische gebeurtenissen afgespeeld. Dat staat allemaal te lezen in het boek De Villa in de frontlinie van Cilea van Dillen-Janssen, dochter van Thé de onderwijzer. “Nadat mijn vader in 1998 was overleden vond ik in een oude aktentas allerlei geschreven vellen”, vertelt dochter Cilea, 72 jaar inmiddels. “Het bleek een dagboek te zijn, dat hij vanaf 17 september 1944 en in de weken daarna heeft bijgehouden. Daar heb ik een boek van gemaakt, vooral bestemd voor onze eigen familie”.
Het is een adembenemend verslag van die bewogen dagen in september en oktober. Kort na de luchtlandingen bij Groesbeek op de 17e september, onderdeel van de operatie Market Garden, kwam Wercheren in de frontlinie te liggen. Onze familie vluchtte eerst naar Nijmegen”, vertelt Cilea van Dillen. “Maar kort daarna wilde mijn vader weer terug, naar de boerderijen van zijn broers. We hebben die afstand te voet afgelegd, we moesten regelmatig de greppel in omdat vliegtuigen bommen gooiden. Er was een hele rij kinderen bij en ook een kinderwagen. Mijn vader beschrijft ook dat we met een wit laken hebben gezwaaid om de piloten te waarschuwen”.
Het huis De Villa deed in de laatste oorlogswinter dienst als Rode Kruispost voor de geallieerden. “Wij sliepen in de aardappelkelder van mijn oom, in een van de boerderijen, aldus Cilea. “Mijn vader ging regelmatig thuis kijken, omdat de Amerikanen er toch wel een beetje een zooitje van maakten. Ze aten de spullen in onze weckflessen op en vernielden de meubels. De Engelsen die daarna kwamen waren veel netter”. De Rode Kruis-vlag op De Villa heeft waarschijnlijk ook de buurtschap Wercheren gespaard. De karakteristieke witte boerderijen staan er nog steeds. Victor Vroomkoning was geraakt door de verhalen in het boek van Cilea van Dillen-Janssen. “Toen we voor de eerste keer contact hadden, zei hij dat hij wel een bestaand gedicht zou sturen”, zegt Lily Frederix. “Uiteindelijk heeft hij toch een speciaal gedicht voor ons gemaakt”.
Dat wordt op woensdag 4 september onthuld door de dichter zelf. Lily: “Het komt op een glasplaat bij een gedenkteken dat we enkele jaren geleden voor de oorlogsslachtoffers hebben geplaatst. Er hebben tijdelijk militairen in onze tuin begraven gelegen”.

Het wonder van Wercheren
Dit vers heette oorspronkelijk ‘Ansichtkaart van Wercheren’, toen het op 4 september 2013 door mij werd onthuld in de tuin van ‘de Villa’ van Lily en Fried Frederix, Leuthsestraat 6 te Persingen. Op 31 mei werd daar het boekje ‘ Tuin ‘de Villa’, een tuin met gedichten in de Ooijpolder’, gepresenteerd waarin ‘Ansichtkaart van Wercheren’ werd opgenomen.
Op 5 mei 2021 vond in de koestal van Boerderij De Plak in Ooij de bijzondere boekpresentatie plaats van ‘Oorlogsgeweld in de Ooijpolder’Heemstudie 30 van de Heemkundekring De Duffelt te Millingen aan de Rijn. Voorin prijkt de ‘Ansichtkaart van Wercheren’.
Op 3 mei 2023 vond in het Vrijheidsmuseum te Groesbeek de aanbieding plaats van acht boeken met oorlogsherinneringen uit de dorpen Beek, Ooij, Leuth, Kekerdom en Millingen. ‘Oorlogsgeweld in de Ooijpolder’ is daar een van.

Victor Vroomkoning Tachtig, Zijn mooiste gedichten/ Intiem bestaan, over de poëzie van Victor Vroomkoning Gebroken WitVrije ValParenOmmezienDodemontStapelenHet formaat van waterlandBij verstekVerloren spraakIJsbeerbestaanLippendienstOud zeerEcho van een echoKlein MuseumDe laatste dingenDe einders tegemoetOorlogsgeweld in OoijpolderMijn overbuurvrouw is een meeuwLevensbericht Wam de MoorHet Nijmegengevoel Langs brede rivierenOranjesingel 42 Het BenedenstadsliedIk wou dat ik een vogel wasViering 80ste verjaardag op 6 oktober 2018Vluchtelingen in de stadVroom, frivool, VileinIlja Leonard PfeijfferOmtrent VincentGelderlandDe 100 mooiste wielergedichtenVan Hugo Claus tot Ramsey NasrAvenueDe eerste eeuw van BoonDe Nederlandse poëzie in pocketformaatBoem Paukeslag!Tijd is niks, Plaats bestaatOlifant in BoaDe bruiloft van KanaSchijndel belicht en gedichtPoëzie & beeldenStadsdichters bijeenLuister - Rijk - KijkenArnhem-NijmegenAgenda 2007TransfiguratieVers verpaktVerstild Nijmegen, Agenda 2006Waar ik naar verlang vandaagHet liefste wat ik heb25 jaar Nederlandstalige poëzie 1980-2005Agenda 20051944 - Brabants Centrum - 2004Alles voor de liefdeNooit te vangen met haar eigen penNavel van ’t landSpiegel van de moderne Nederlandse en Vlaamse dichtkunst10 Jaar NijmegenprentDe geur van ieder seizoenHet is vandaag de datumDe mooiste sonnetten van Nederland en VlaanderenHoe wordt je halfopen mond gedichtRoute 65Het mooiste gedichtBr.O.Nr.Geen dag zonder liefdeInversZie de stille minuut van de roosGroesbeekOmmetje DukenburgEen proces in de hersenenKeer dan het getij en schrijf!Circuit des SouvenirsSchrijversportrettenDodemontStapelenHet formaat van waterlandBij verstekIJsbeerbestaanTurning TidesEen zucht als vluchtig eerbetoon