De heumense dorpsdichter

Ik was betrokken bij de benoeming van de eerste Heumense stadsdichter. Ik schreef als voorzitter het volgende dienaangaande.

Bekendmaking Dorpsdichter van Heumen op 10 januari 2017 tijdens de Nieuwjaarsreceptie te Overasselt

Geachte aanwezigen,

Hoewel Emma Crebolder in 1993 tot eerste Nederlandse stadsdichter, nota bene in Venlo, werd benoemd, duurde het tot 2001 voordat de tweede werd aangesteld, in Dordrecht. Dat laatste had alles te maken met de benoeming  van Gerrit Komrij in 2000 tot de Eerste Dichter des Vaderlands die een sneeuwbaleffect had in het land: als een miniatuurversie van de Dichter des Vaderlands zijn er momenteel bijna 60 stads-, dorps-, gemeente,- en streekdichters in Nederland. Deze dichters zijn inmiddels gemeengoed geworden, ze zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving.

Wát wordt van onze plaatsgebonden verzenschrijvers verwacht? Ik citeer het algemeen reglement:
“Dezen hebben  passie voor hun eigen leefomgeving, dragen bij aan de beleving van hun stad, hun dorp, laten soms een kritische noot horen en hebben oog voor verleden en toekomst. Stads- en dorpsdichters zijn in zekere zin ambassadeurs van hun stad of dorp of gemeente, laten anderen kennis maken met de kwaliteiten en eigenschappen van die plaats, houden de inwoners een spiegel voor. Ze luisteren feesten en gebeurtenissen op,van jubilea tot uitvaarten, van openingen tot manifestaties. Ze zijn een aantrekkelijke en soms opzienbarende toevoeging op het visitekaartje van een stad, een dorp etc.”. Dat is nogal wat! Maar als er zoveel regels zijn, welke vrijheid hebben de stadsdichters nog, zult u zich afvragen? Wat de jury betreft: zoveel mogelijk. Censuur is taboe. Ik zeg dit tot de goegemeente, met de nadruk op gemeente (Heumen, tussenhaakjes).

Een even belangrijke vraag: hóe doen zij het , deze stads- en dorpsdichters? Heel anders dan Stompke Voets, dorpsdichter avant la lettre. Hij was dorpsomroeper in Boxtel waar ik opgroeide, die onbezoldigd onder het schoonvegen der straten zijn roeping beoefende. Hij galmde door een toeter in onvervalst Brabants allerlei wetens-waardigheden de lucht in, maar ritmisch klonk het niet en van rijm was al helemaal geen sprake en wat hij zei moest je letterlijk nemen, kom daar bij de huidige stads- en dorpsdichters maar eens om.
Hun werk valt of staat bij oorspronkelijkheid en een flinke portie zeggingskracht, in dichtvorm wel te ver staan. Dat laatste wil ik onderstrepen. Behalve tijdens Sinterklaas hechten weinig Nederlanders belang aan poëzie. Een goed stadsgedicht, een goede voordracht kan de interesse hierin vergroten.

Dit gezegd hebbende, vraag ik nu uw aandacht voor de bekendmaking van de eerste Heumense dorpsdichter, de dichter die de dorpskernen Heumen, Malden, Nederasselt en Overasselt zal dienen, zal verbinden. Als de uit Malden afkomstige Frouke Arns stadsdichter van Nijmegen kan zijn, dan mag Heumen zelf niet achterblijven, toch? En zo stelde een commissie uit uw midden een reglement op waaraan de toekomstige Dorpsdichter zich moet verbinden. En dat reglement scherpt het daarnet door mij geciteerde nog wat aan. Wat wordt van de Heumense dichter verwacht? Ik citeer:
‘Zijn ludieke, creatieve, scherpzinnige, artistieke, oorspronkelijke, onbevangen dan wel kritische reflecties maken eenieder attent op plekken met een rijke historie, op landschappelijke en monumentale waarden, op tradities, lokale bijzonderheden, volkfeesten en unieke gebeurtenissen, op onomkeerbare ontwikkelingen of verontrustende kwesties. Met andere woorden: een dorpsdichter maakt de bevolking attent op alles wat gezien, begrepen en herinnerd moet worden. Hij verfijnt het collectieve geheugen van de gemeenschap, waarmee hij meerwaarde toevoegt aan het culturele erfgoed.’
Dat is heel veel, zeiden de drie benoemde juryleden tot elkaar toen zij bijeen waren ter uitverkiezing  van de gewenste dichter. Marijke Hanegraaf, evenals ik voormalig stadsdichter van Nijmegen, Jan Roelofs, dichter en groot pleitbezorger van het Nimweegs dialect en ik zelf keken ervan op. Wie, o wie, durfde deze uitdaging aan, en wie dacht in staat te zijn aan deze verwachtingen te voldoen?

Wij ontvingen het werk van vier durfals van wie wij het werk anoniem bespraken en beoordeelden. En wij kwamen tot een eensluidende keuze: de gedichten van Dichter nummer 4 bevielen ons zeer.

De poëzie van deze dichter is ronduit origineel, fris en afwijkend; het is poëzie die de lezer aan het denken zet.  Deze dichter is begaan met de wereld maar geeft ook iets van zichzelf prijs, het privaat domein. Ik laat u het gedicht Heumen horen, dat deze dichter inzond. Daarin beweegt deze zich door de Heumense actualiteit. Het is bovendien een raak gedicht waarin het Heumense milieu in weinig woorden gestalte krijgt. Je kunt je afvragen welke status de dichter in dit gedicht heeft: die van buitenstaander /vreemdeling tot en met vluchteling toe? Oordeel zelf. Het gedicht zit vol ironische verwijzingen, bovendien is zelfspot niet ver weg.
Luister:

Heumen

komt een dichter bij het Maas- Waalkanaal
‘moet dat nou?’ , vraagt een vrouw met een hond
‘ah gossie wat een stumperd’, denkt een afvalprikker
‘laat hem met rust’, schreeuwt een meisje vanaf de overkant
‘laat mij dat varkentje even wassen’,
oppert de sluiswachter

komt een dichter over het Kerkplein
‘kan het wat zachter?’ krakeelt een kroegbaas
‘God schrijft beter ‘, fluistert een ambtenaar
‘lijn 83 snoert hem vast de mond’ denkt een hangjongere
‘moet je hier komen’ sist het achter de coulissen

komt een dichter dwars door het bos
‘schiet toch op!’ spuugt een atleet
‘loop door’, blaft een chihuahua
‘nu niet dichter komen’, zoemt de imker
‘moet ik je leren zwemmen?’,  vraagt een welpje

komt een dichter in Heumen
wordt ie dorpsdichter

Ja inderdaad, dames en heren, de maker van dit gedicht wordt uw dorpsdichter.
Toen wij na ons besluit de personalia onder ogen kregen, stonden wij er niet van te kijken, dat
onze keuze op déze dichter gevallen was, immers al jaren doende met het schrijven van verzen
en het verzorgen van schrijf- en retoricaworkshops, bovendien betrokken bij De Blauwe Salon, eerst in Café de Muse aan het Kerkplein te Malden, nu in de Sint Jacobskapel te Nijmegen. Deze dichter houdt Mariken van Nimwegen levend, verkeert al jaren in het literaire klimaat, is allerminst een debutant, eerder een literaire duizendpoot.

Arnhem , Assen, Den Bosch, Den Haag, Leeuwarden, Maastricht, Utrecht, Zwolle, ze hebben geen door B&W benoemde Stadsdichter, maar ik heb de eer namens de benoemingscommissie, de gemeente Heumen en mijn beide juryleden Marijke Hanegraaf en Jan Roelofs de eerste Heumense Dorpsdichter aan u voor te stellen. En dacht u dat het een man was, dan moet ik u uit de droom helpen, het is een jonge vrouw, literair ambassadeur en bruggenbouwster, dorpspromotor en cultuurbrenger: sieraad voor Heumen : dichter Marjolein Pieks!

mede namens Marijke Hanegraaf en Jan Roelofs
Victor Vroomkoning
Nijmegen, 10 januari 2017

Victor Vroomkoning Tachtig, Zijn mooiste gedichten/ Intiem bestaan, over de poëzie van Victor Vroomkoning Gebroken WitVrije ValParenOmmezienDodemontStapelenHet formaat van waterlandBij verstekVerloren spraakIJsbeerbestaanLippendienstOud zeerEcho van een echoKlein MuseumDe laatste dingenDe einders tegemoetOorlogsgeweld in OoijpolderMijn overbuurvrouw is een meeuwLevensbericht Wam de MoorHet Nijmegengevoel Langs brede rivierenOranjesingel 42 Het BenedenstadsliedIk wou dat ik een vogel wasViering 80ste verjaardag op 6 oktober 2018Vluchtelingen in de stadVroom, frivool, VileinIlja Leonard PfeijfferOmtrent VincentGelderlandDe 100 mooiste wielergedichtenVan Hugo Claus tot Ramsey NasrAvenueDe eerste eeuw van BoonDe Nederlandse poëzie in pocketformaatBoem Paukeslag!Tijd is niks, Plaats bestaatOlifant in BoaDe bruiloft van KanaSchijndel belicht en gedichtPoëzie & beeldenStadsdichters bijeenLuister - Rijk - KijkenArnhem-NijmegenAgenda 2007TransfiguratieVers verpaktVerstild Nijmegen, Agenda 2006Waar ik naar verlang vandaagHet liefste wat ik heb25 jaar Nederlandstalige poëzie 1980-2005Agenda 20051944 - Brabants Centrum - 2004Alles voor de liefdeNooit te vangen met haar eigen penNavel van ’t landSpiegel van de moderne Nederlandse en Vlaamse dichtkunst10 Jaar NijmegenprentDe geur van ieder seizoenHet is vandaag de datumDe mooiste sonnetten van Nederland en VlaanderenHoe wordt je halfopen mond gedichtRoute 65Het mooiste gedichtBr.O.Nr.Geen dag zonder liefdeInversZie de stille minuut van de roosGroesbeekOmmetje DukenburgEen proces in de hersenenKeer dan het getij en schrijf!Circuit des SouvenirsSchrijversportrettenDodemontStapelenHet formaat van waterlandBij verstekIJsbeerbestaanTurning TidesEen zucht als vluchtig eerbetoon